Lekcja 10 - Partykuła

RZECZOWNIK + partykuła

W języku koreańskim rzeczowniki nie posiadają rodzaju, są również nieodmienne, dotyczy to zarówno słów rdzennie koreańskich jak i tych wywodzących się z innych języków.
Razem z rzeczownikami funkcjonują partykuły, które dokleja się do rzeczowników lub innych części mowy (zależnie od typu zdania).
Funkcje koreańskich partykuł można czasami porównać do roli, jaką w języku polskim pełnią przypadki. 

Podczas tej lekcji nauczymy się partykuł tematu i podmiotu. W większości języków nie ma tych partykuł, więc może to być dość nowy koncept, ale bardzo użyteczny. W języku polskim podmiot zawsze jest mianownikiem, więc istnieje odpowiednik.

Partykuły tematu

은 [eun] / 는 [neun]

Główną rolą partykuł tematu jest danie innym ludziom znać o czym mowimy lub będziemy mówić, i partykuły tematu dołączamy do rzeczowników.

Wyrazy kończące się spółgłoską + -은

Wyrazy kończące się samogłoską + 는

Przykłady:

가방 [ga-bang] + 은 [eun]

나 [na] + 는 [neun]

Temat zdania, oznaczony przez 은 [eun] albo 는 [neun] jest zwykle (ale nie zawsze) tym samym co podmiot zdania.

저 [jeo] = ja

저 + 는 [neun] = 저는 [jeo-neun] = a ja/a o mnie

저는 학생이에요. [jeo-neun hak-saeng-i-e-yo] = Ja natomiast jestem uczniem./Ja jestem uczniem.

W tych zdaniach 저 (ja) jest zarówno tematem zdania (mowimy o 'mnie') i podmiotem zdania.

Ale nietypowość języka koreańskiego może być pokazana w następujących zdaniach:

내일은 저는 일해요. [nae-il-eun jeo-neun il-hae-yo] = Natomiast ja pracuję jutro.

W tym zdaniu po 내일 [nae-il] , jutro, występuje 은 [eun], więc jest to temat, ale nie podmiot czasownika 일하다 [il-ha-da] (pracować).

Partykuły podmiotu

이 [i] / 가 [ga]

Wyrazy kończące się spółgłoską + -이

Wyrazy kończące się samogłoską + 가

Przykłady:

가방 [ga-bang] + 이 [i]

학교 [hak-gyo] + 가 [ga]

Więc partykuly tematu (은/는) pokazują co jest tematem zdania, a partykuły podmiotu (이/가) pokazują co jest podmiotem zdania, ale to nie wszystko.

Co jeszcze można powiedzieć o partykułach 은/는/이/가?

(1)

Partykuły 은 [eun]/는 [neun] poza oznaczaniem tematu mają także dodatkowe znaczenie 'o' czymś, 'zamiast czegoś' albo 'inne od pozostałych rzeczy'.

(2)

Partykuły 이 [i]/가 [ga] poza oznaczaniem tematu mają dodatkowe znaczenie 'nie inny niż', 'tylko ten', ale kiedy użyty w środku kompletnego zdania oznacza temat bez podkreślania go tak bardzo.

Spójrzmy na przykłady (1)

이거 [i-geo] = to / 사과 [sa-gwa] = jabłko / 예요 [ye-yo] = być/jest

이거 사과예요. [i-geo sa-gwa-ye-yo] = To jest jabłko.

Możemy tu użyć 은/는, a w tym przypadku temat 이거 kończy się samogłoską, więc dodajemy -는.

이거는 사과예요. [i-geo-NEUN sa-gwa-ye-yo] = (Inne rzeczy nie są jabłkami, ale) TO jest jabłko.

Więc możemy sobie wyobraźić kogoś mowiącego:

이거 커피예요. [i-geo keo-pi-ye-yo] (= To jest kawa.)

이거는 물이에요. [i-geo-NEUN mul-i-e-yo] (= To była kawa, ale TO jest woda.)

이거는 오렌지주스예요. [i-geo-NEUN o-ren-ji-ju-seu-ye-yo] (= A TO, to coś innego, to jest sok pomarańczowy.)

이거는 뭐예요? [i-geo-NEUN mwo-ye-yo?] (= A co z tym? Co to jest?)

Jak widać z tego przykładu 은/는 ma funkcje podkreślania tematu zdania przez dodawanie dodatkowego znaczenia 'to jest ... i/ale TO jest...'. Więc używanie 은/는 w każdym zdaniu może brzmieć nienaturalnie.

Więc w koreańskim, mimo że 은 i 는 są partykułami tematu, ludzie często używają je tylko do silnego podkreślenia tematu w kontraście z innymi częściami zdania.

Na przykład, jeśli chcemy powiedzieć 'Pogoda jest dzisiaj ładna' po koreańsku, możemy to powiedzieć na kilka sposobów. (Nie przejmujmy się teraz całym zdaniem, skupmy się tylko na użyciu 은/는.)

1) 오늘 날씨 좋네요. [o-neul nal-ssi jot-ne-yo]

Pogoda jest dzisiaj ładna.

2) 오늘은 날씨 좋네요. [o-neul-EUN nal-ssi jot-ne-yo]

(Pogoda nie była taka ładna ostatnio, ale DZISIAJ jest ładna.)

3) 오늘 날씨는 좋네요. [o-neul nal-ssi-NEUN jot-ne-yo]

(Dzisiaj, nie wszystko, ale przynajmniej pogoda jest ładna.)

Więc widać jak użyteczne mogą być partykuły tematu (은/는) w zmienianiu znaczenia naszych koreańskich zdań!

Spojrzmy na niektóre przyklady (2).

좋아요 [jo-a-yo] = być dobrym / 뭐 [mwo] = co / 이/가 [i/ga] = partykuły tematu

Wyobraźmy sobie, że ktoś mowi “좋아요. [jo-a-yo]” co oznacza “To jest dobre.” albo “Lubię to.”

Ale jeśli nie jesteśmy pewni CO jest dobre, możemy zapytać “Co jest dobre?” albo “O czym mówisz?”

Żeby wyraźić swoją ciekawość na temat “CO” jest dobre, możemy zapytać:

뭐가 좋아요? [mwo-GA jo-a-yo?]

W tym zdaniu partykuła 가 [ga] podkreśla co jest podmiotem czasownika “być dobrym / 좋아요”.

Jeśli ktoś powie:

ABC 좋아요. [ABC jo-a-yo] = ABC jest dobre.

Jeśli się nie zgadzamy i uważamy, że XYZ jest dobre, a nie ABC, możemy wyraźić swoje zdanie, że podmiotem “bycia dobrym” powinno być XYZ, zamiast ABC, mówiąc:

ABC 좋아요? XYZ가 좋아요! [ABC jo-a-yo? XYZ-GA jo-a-yo]

Więc, za pomocą 이 i 가 możemy dodać wiecej konkretnego znaczenia do naszych koreańskich zdań kiedy chcemy podkreślić KTO coś zrobił, KTÓRY jest dobry itd.

Czy to wszystko?

Prawie.

Jak widać powyżej 은/는 i 이/가 mają różne role, ale rola 은/는 jak 'kontrastu' jest znacznie silniejsza, ponieważ zmienia temat zdania. Więc kiedy tworzymy całe zdania (np. Myślę, że książka ktorą kupiłeś jest ciekawsza niż książka którą ja kupiłem) zwykle 은/는 nie jest używane tak często. Często 은/는/이/가 można pominąć, ale kiedy potrzebujemy partykuły, aby wskazać znaczenie częściej używa się 이/가.

Na koniec zbiorowa tabelka z partykułami. Pragnę też dodać, że na razie robimy sobie przerwę od gramatyki - następna lekcja będzie leksykalna. Nie możecie się doczekać? :D 

Źródła: 

http://www.koreanwikiproject.com/wiki/index.php?title=Poziom_1_lekcja_9

http://my-korean-soul.blogspot.com/2014/04/koreanski-gramatyka-1.html

Partykuła	Romanizacja	Znaczenie i użycie	Przykład
은	eun	Temat zdania, słowo kończy się na spółgłoskę	집은 (jibeun) - dom
는	neun	Temat zdania, słowo kończy się na samogłoskę	바지는 (bajineun) - spodnie
이	i	Podmiot, słowo kończy się na spółgłoskę	책이 (chaegi) - książka
가	ga	Podmiot, słowo kończy się na samogłoskę	모기가 (mogiga) - komar
꺼서	kkeoseo	Podmiot, użycie ze słowem honoryfikatywnym	부모님께서(bumonimkkeseo)- rodzice
을	eul	Biernik, słowo kończy się na spółgłoskę	밥을 먹다 (babeul meogda) – jeść posiłek
를	reul	Biernik, słowo kończy się na samogłskę	친구를 만나다(chingureul mannada) - spotykać przyjaciela
에	e	Miejscownik w znaczeniu umiejscowienia	집에 (jibe) – w domu
에	e	Miejscownik w znaczeniu kierunku lub miejsca	바르샤바에(bareusyabae) – do Warszawy
에	e	Miejscownik w znaczeniu określenia czasu	세 시에 (se si-e) – o trzeciej
에서	eseo	Miejscownik w znaczeniu wykonywania czynności w danym miejscu	방에서 음악을 듣다(bangeseo eumageul deuudda) – słuchać muzyki w pokoju
에서	eseo	Miejscownik w znaczeniu „z” (skądś) lub „od”	폴란드에서(pollandeseo) – z Polski
으로	euro	Narzędnik, wyraża zrobienie czegoś za pomocą czegoś, słowo kończy się na spółgłoskę.	볼펜으로 쓰다(bolpeneulo sseuda) - pisać długopisem
으로	euro	Miejscownik „w kierunku”, „do”, słowo kończy się spółgłoskę	미국으로 (migukeulo) – do USA
로	ro	Narzędnik, wyraża zrobienie czegoś czymś, słowo kończy się na samogłoskę	기차로 가다 (gicharo kada)  – jechać pociągiem
로	ro	Miejscownik, „w kierunku”, „do”, słowo kończy się na samogłoskę	호주로 (hojulo) – do Australii
까지	kkaji	Miejscownik, poruszanie się „do”, „aż do”	의자까지 (uijakaji) - aż do krzesła
까지	kkaji	Miejscownik, czasowo „do”, „aż do”	크리스마스까지(keuriseumaseukkaji) -do Bożego Narodzenia
부터	buteo	Miejscownik, czasowo „od” (od momenu)	방학부터(banghagbuteo) - od wakacji
의	‘ui’ lub częściej jako ‘e’	Dopełniacz (kogo? czego?)	반고흐의 그림(bangoheuuui geurim) - obraz van Gogha
에게	ege	Celownik (komu? czemu?)	여자에게 (yeojaege) -kobiecie/dla kobiety
께	kke	Celownik, ze słowem honoryfikatywnim	교수님께(gyosunimkke) - dla profesora
과	gwa	Spójnik, „i”, „oraz”, „a”, „a także”, słowo kończy się na spółgłoskę	토요일과 일요일(toyoilgwa ilyoil) - sobota i niedziela
와	wa	Spójnik, „i”, „oraz”, „a”, „a także”, słowo kończy się na samogłoskę	폴란드와 한국(pollandeuwa hanguk) - Polska i Korea
이나	ina	Spójnik, „lub”, „czy też”, „albo”, używane do wyliczania, słowo kończy się na spółgłoskę	책이나 영화 (chaegina yeonghwa) -książka albo film
나	na	Spójnik, „lub”, „czy też”, „albo”, używane do wyliczania, słowo kończy się na samogłoskę	캄보디아나 라오스(kambodiana laoseu) -Kambodża albo Laos
도	to/do	Spójnik, „i”, „też”, „a nawet”, „również”	나도 (nado) - ja też
보다	boda	Spójnik „od”, „niż”, stosowane do porównywania ludzi lub przedmiotów	포즈난 보다 (pojeunan boda) - niż Poznań/od Poznania
님	nim	Tworzy formy honoryfikatywne od niektórych rzeczowników określających osoby	푸모님(pumonim) -rodzice
들	deul	Tworzy liczbę mnoga rzeczowników, najczęściej ludzi. Nie trzeba jej używać jeśli liczba mnoga wynika z kontekstu	친구들 (chingudeul) -przyjaciele